روش های برنامه ریزی
Project planning methods
تاریخچه روش های برنامه ریزی
تاريخچه مديريت و برنامه ریزی پروژه در جهان را به مديريت پروژه‌هاي بزرگی مثل ساخت اهرام ثلاثه ، ديوار چين و يا تخت جمشيد مربوط مي دانند. هر يك از اين پروژه‌ها از جمله پروژه‌هاي بزرگ و پيچيده تاريخ بشري هستند كه با بكارگيري نيروي عظيم انساني ساخته شده اند. به دستور كوروش، مهندسان و سازندگان پاسارگاد موظف بودند شرح كار خود و همچنين برنامه كاري روز بعد خود را در لوحه‌هايي كه به نام “كارنامك” مشهور بود، بنگارند این اولین کنترل های عملیات اجرایی در جهان بوده است.
اما تاريخچه مديريت پروژه در دنياي جديد به سال هاي ابتدايي دهه 1900 ميلادي باز ميگردد اين سال ها سرآغاز تكوين و توسعه بسياري از روش ها و دانش هاي مربوط با مديريت پروژه است كه سال ها بعد توسط نرم‌افزارهاي مختلف عملياتي و در پروژه‌ها بكار گرفته شدند.
روش های برنامه ریزی پروژه
-
نمودار گانت
Gantt Chart
آنچه امروز به نام نمودار گانت می شناسیم اولین بار یک لهستانی به نام کارول آدامیکی ابداع کرد که بعد ها توسط هنری گانت با ایده گرفتن از آدامیکی گسترش یافت و آن را نمودار گانت نامگذاری کردند . نمودار گانت نشان دهنده وضعیت فعالیت ها درطول مدت زمان می باشد که از دو محور عمدی و افقی تشکیل شده است. از مشکلات استفاده از نمودار گانت عدم تشخیص صحیح تقدم و تاخر و روابط بین فعالیت ها می باشد ، با این حال نمودار گانت اولین حرکت برای ایجاد و گسترش روش های برنامه ریزی است.
-
روش مسیر بحرانیCPM
Critical Path Method
روش مسیر بحرانی در دهه 50 میلادی معرفی شد . مبنای این روش برنامه ریزی بر اساس “کند ترین” عضو پروژه (بر اساس آهنگ پیشرفت) می باشد بدین صورت که کندترین آهنگ پیشرفت فعالیت ها مربوط به یک مسیر خاص می باشد این مسیر مشخص کننده تاریخ پایان پروژه است هر گونه تاخیر یا تعلل در تکمیل فعالیت های این مسیر موجب تاخیر در تاریخ پایان پروژه می گردد. این روش را روش مسیر بحرانی (Critical Path Method) می نامیم . قریب تمام پروژه هایی که در ایران اجرا می گردد بر اساس روش مسیر بحرانی برنامه ریزی می شوند. در روش مسیر بحرانی مدت زمان انجام یک فعالیت قطعی در نظر گرفته می شود.
-
روش ارزیابی و بازنگری پروژه ها PERT
Program Evaluation and Review Technique
اساس روشPERT بر این اصل متکی بود که باید رویدادهای کلیدی که لازم است در تاریخ‌های مشخصی به وقوع بپیوندند باید تعیین شوند. این رویدادهای کلیدی یا وقایع مهم را مایلستون (Mile Stones) نامیده‌اند. برای بررسی موقعیت پروژه در تاریخ‌های معین کافیست تا وضعیت این رویدادهای کلیدی را مورد بررسی قرار دهیم تا وضعیت فعلی پروژه و همچنین میزان پیشرفت پروژه مشخص گردد و بتوانیم برای آینده پروژه برنامه ریزی دقیق تری انجام دهیم.
-
روش گرافیکی ارزیابی و بازنگری پروژه هاGERT
Graphical Evaluation and Review Technique
GERT روشی مرکب از تئوری فلوگراف، توابع مولد گشتاور و PERT برای حل مسائل احتمالی می باشد. از این تکنیک برای حل محاسبه زمان قطعی و تخمینی فعالیتها استفاده می گردد.روش GERT برای آن دسته از پروژه ها ایجاد شد که دارای فعالیت احتمالی هستند، CPM و PERT حالتهای خاصی از GERT هستند. در شبکه GERT وجود حلقه در بین فعالیت ها مجاز است و ممکن است یک فعالیت چندین بار رخ بدهد.
کدام روش بهتر است؟
برای پاسخ به این سوال باید اول نگاهی به پروژه ای که برای آن قصد برنامه ریزی داریم داشته باشیم . باید پروژه مورد نظر را از نظر پارامتر های زیر بررسی نماییم:
- آیا پروژه دارای فعالیت های معینی است؟
- آیا پروژه دارای فعالیت های احتمالی می باشد؟
از نظر طول زمان اجرای فعالیت ها نیز باید پروژه را بر اساس پارامتر های زیر بررسی کنیم:
- آیا فعالیت ها دارای زمان معین هستند؟
- آیا فعالیت ها دارای زمان احتمالی می باشند؟
بعد از پاسخ به این سوال ها روش صحیح برنامه ریزی پروژه را مشخص می نماییم:
- برای پروژه دارای فعالیت ها و زمان معین روش CPM به کار برده می شود.
- برای پروژه دارای فعالیت معین ولی زمان احتمالی روش PERT به کار برده می شود
- برای پروژه های دارای فعالیت احتمالی روش GERT به کار برده می شود.
